Heuristische evaluatie: snelle manier om UX te beoordelen

5 min leestijd - 23 okt 2025

Een heuristische evaluatie is een snelle manier om inzicht te krijgen in de UX (gebruikerservaring) van je website, web app of mobiele app. Aan de hand van een hele reeks designheuristieken (design richtlijnen) beoordeel jij (of beoordeelt een andere design expert) de digitale interface. Deze evaluatie leidt tot een score voor elke heuristiek en eventueel aanbevelingen voor verbeteringen van het design. De heuristische evaluatie is vooral een handige methode als je weinig tijd of geen budget hebt om een ontwerp te laten beoordelen door échte gebruikers tijdens een user interview of een usability test.

Belangrijkste conclusies

UX pioniers Jacob Nielsen en Ben Shneiderman hebben beide een lijst met designheuristieken verzameld. Hun richtlijnen overlappen voor een groot deel.
Naast de heuristieken, die algemeen toepasbaar zijn, bestaan er heel veel concrete design richtlijnen voor digitale interfaces, die ons helpen om een score toe te kennen aan een design.
Heuristieken en design richtlijnen kunnen gaan over de vormgeving van de interface, maar ook bijvoorbeeld over navigatie, leesbaarheid, de copy, het voorkomen en oplossen van errors en het grafische design.
Download de heuristische evaluatie (PDF file - 4,6 MB) van UX Coach, om zelf aan de slag te gaan met deze methode.
In de ideale situatie ga je niet enkel af op de resultaten van de heuristische evaluatie, maar ben je ook in contact met (potentiële) gebruikers van de interface. Zodat zij zelf hun feedback kunnen geven.

🔎 Wat is een heuristische evaluatie? Een snelle manier om inzicht te krijgen in de gebruikerservaring van je website, web app of mobiele app door het ontwerp te (laten) beoordelen aan de hand van designheuristieken.

Marjan

Senior UX designer met 15+ jaar ervaring in de combinatie design en onderzoek. Ze gelooft dat empathie voor de klant betere en aantrekkelijkere producten en diensten oplevert. Ze is founder van UX Coach, een UX design studio in Antwerpen.

+32 (0)487 424 713

Heuristieken van Jacob Nielsen en Ben Shneiderman

In 1990 publiceerden UX pioniers Jacob Nielsen en Rolf Molich al een paper over heuristieken. In 1994 verfijnde Nielsen deze heuristieken tot een lijst van 10 richtlijnen, die vandaag nog heel veel gebruikt worden door UX en UI designers. In het Nederlands zijn dit de 10 heuristieken:

Zichtbaarheid van de status van een systeem.
Overeenkomst tussen het systeem en de echte wereld.
Controle en vrijheid voor de gebruiker.
Consistentie en standaarden.
Voorkomen van fouten.
Herkenning in plaats van herinnering.
Flexibiliteit en efficiëntie.
Esthetiek en minimalistisch design.
Herkenning, diagnose en herstel van fouten.

Ben Shneiderman was in feite al iets eerder. In 1987 publiceerde hij zijn "Eight Golden Rules of Interface Design". Deze richtlijnen overlappen voor een groot deel met die van Jacob Nielsen:

Steef naar consistentie.
Stel ervaren gebruikers in staat om snelkoppelingen te gebruiken.
Geef informatieve feedback.
Ontwerp een dialoog die leidt tot een afsluiting.
Bied eenvoudige foutafhandeling.
Maak het mogelijk om acties eenvoudig terug te draaien.
Ondersteun het gevoel zelf de controle of zelf invloed te hebben.
Verminder de belasting van het kortetermijngeheugen.

Concrete UX/UI designrichtlijnen

De heuristieken van Nielsen en Shneiderman, die algemeen toepasbaar zijn op het ontwerp van alle digitale interfaces, zijn vrij 'high-level' en daardoor is het soms moeilijk om heel duidelijk aan te wijzen hoe het ontwerp beantwoordt aan deze heuristieken.

Daarom werk ik zelf als UX/UI designer liever met een set van meer concrete designrichtlijnen, bij voorkeur in de vorm van een vraag, waarop ik "Ja" of "Nee" kan antwoorden. En als het even kan, probeer ik een score toe te kennen aan een design, aan de hand van elke richtlijn. Denk bijvoorbeeld aan deze concrete designrichtlijnen:

Wordt elke actie van de gebruiker beantwoord met een relevante reactie van het systeem? Is er sprake van een dialoog?
Is het mogelijk om een actie te annuleren?
Zijn kleuren consistent gebruikt door de interface heen?
Waarschuwt de website of software de gebruiker wanneer die op het punt staat een serieuze fout te maken?
Zijn iconen gelabeld?
Spreekt het design de taal van de gebruiker? Worden er woorden, frases en concepten gebruikt waarmee de gebruiker bekend is en geen intern jargon?

Template heuristische evaluatie

Zoals je ziet kunnen heuristieken en UX/UI designrichtlijnen gaan over de vormgeving van de interface, maar ook bijvoorbeeld over de navigatie, leesbaarheid, de copy, het voorkomen en oplossen van errors en het grafische design. Dat komt omdat de gebruikerservaring (UX) door al die factoren kan worden beïnvloed. Wil je meer weten over al die factoren, lees dan eens het artikel De betekenis van UX design.

Zelf een heuristische evaluatie uitvoeren

Zoals je ziet zijn de concrete designrichtlijnen hierboven geformuleerd in de vorm van vragen, waarop je zou kunnen antwoorden met "Ja" of "Nee". Zelf heb ik geleerd om voor elke richtlijn een score te geven, tussen 1 en 5. Dit is de betekenis van elke score:

= Design scoort zeer slecht op deze richtlijn.
= Design scoort slecht op deze richtlijn.
= Design scoort gemiddeld op deze richtlijn.
= Design scoort goed op deze richtlijn.
= Design scoort zeer goed op deze richtlijn.

Download de template voor je eigen heuristische evaluatie

Wil je zelf aan de slag met het beoordelen van een design aan de hand van heuristieken en UX/UI designrichtlijnen? Download de heuristische evaluatie template (PDF file - 4,6 MB - 10 pagina's) van UX Coach.

Download de template

Download de template om te starten met je heuristische evaluatie

Wil je zelf aan de slag met het beoordelen van een design aan de hand van heuristieken en UX/UI designrichtlijnen? Download dan hierboven de heuristische evaluatie template (PDF file - 4,6 MB) van UX Coach. Deze is gemaakt op basis van de 10 heuristieken van Nielsen, en bevat voor elke heuristiek 3 concrete richtlijnen. Er zijn er nog veel meer, maar om de evaluatie kort en bondig te houden, heb ik het aantal richtlijnen in deze template beperkt.

Het kan altijd zo zijn, dat de meer algemene heuristiek uit de lijst van Nielsen wel van toepassing is op het design (want die zijn in feite altijd relevant voor een digitale interface), maar de concrete richtlijnen niet. In dat geval kun je op de template aanduiden "N.v.t." oftewel: niet van toepassing.

Download de template

Wil je zelf aan de slag met het beoordelen van een design aan de hand van heuristieken en UX/UI designrichtlijnen?Download de heuristische evaluatie template (PDF file - 4,6 MB) van UX Coach.

Download de template

Een slechte score (1, 2 of 3) betekent: doe een aanbeveling

Als het ontwerp dat je aan het beoordelen bent met behulp van de designrichtlijnen slecht scoort, dus een 1 (Zeer slecht) een 2 (Slecht) of zelfs een 3 (Gemiddeld), dan heb je vast een idee hoe je het ontwerp kunt verbeteren.

Noteer in enkele woorden of zinnen wat je concreet wilt verbeteren. Je hoeft niet direct een uitgewerkt redesign uit te tekenen in Figma, maar om later aan de slag te kunnen gaan met je heuristische evaluatie is het belangrijk dat je kort noteert op welk scherm en in welke component of tekst je een verbetering aan zou brengen.

Tips en tricks bij het uitvoeren van de heuristische evaluatie

Het uiteindelijke doel van een heuristische evaluatie is om het ontwerp te verbeteren, de score op zich is niet het doel. Daarom wil ik je de volgende tips en tricks nog meegeven, zodat je effectief een aantal pijnpunten gaat vinden.

Neem de tijd voor de heuristische evaluatie. Hoe meer je het ontwerp analyseert, hoe meer je gaat ontdekken over de goede punten en de minder goede.
Wees zeer kritisch: geef niet te snel een positieve score van 4 (Goed) of 5 (Zeer goed).
Bekijk ALLE pagina’s van je design. Beperk je niet tot de Homepagina, maar bestudeer welke inhoud en functionaliteiten er nog meer zijn en hoe je die kunt gebruiken of bereiken via de navigatie.
Probeer errors te laten verschijnen. Door dingen "kapot" te maken, zie je welke problemen gebruikers gaan tegenkomen. Bijvoorbeeld in een formulier.

Baseer je niet enkel op de heuristische evaluatie

Tenslotte: in de ideale situatie ga je niet enkel af op de resultaten van je heuristische evaluatie, maar ben je ook in contact met (potentiële) gebruikers van het design. Zodat zij zelf hun feedback kunnen geven, via een user interview of een usability test. Want jij of je collega UX designer die de heuristische evaluatie uitvoert zijn (in de meeste gevallen) geen representatieve gebruiker. Je kunt dus niet voor 100% in de schoenen van de eindgebruikers gaan staan. Bovendien ga je altijd veel meer inzichten en eye openers hebben, wanneer je met échte gebruikers praat, of hun gedrag observeert.

📘 Alles wat je moet weten over de betekenis van UX

Zelf UX of UI designer worden?

Al eens gedacht om je te specialiseren en zelf UX of UI designer te worden? Of onder begeleiding van UX Coach een heuristische evaluatie uit te voeren? Bekijk de mogelijkheden voor een korte of lange design opleiding, of voor individuele coaching door Marjan van UX Coach.